Ṭāzya : A Fourteenth Century Rural Complex and Its Chronology - Sorbonne Université
Book Sections Year : 2018

Ṭāzya : A Fourteenth Century Rural Complex and Its Chronology

Abstract

Tokat’ın Turhal ilçesi Gümüştop köyü yakınında, Ortaçağ kaynaklarında Ṭāzya olarak geçen, zaviye, dâru’l-huffâz, türbe, hamam ve belki başka yapıları barındıran külliye, Eretnalılar döneminde, bir bölümü yayınlanmamış olan kitabelerine göre 1360-93 yılları arasında üç inşa dönemi geçirmiştir. Külliyenin 1380’de iki Eretna emiri Kılıç Arslan ve Hacı Şadgeldi arasındaki savaş sırasında Dazya’nın karargâh olarak kullanıldığı da bilinmektedir. 762/1361’de yapılmış bir camiden söz eden bugün bulunmayan bir kitabe yayınlanmıştır, ancak hem banilerin isimleri tarihi kaynaklarda rastlanmaz, hem de kuruluşu sırasında külliyede bir cami bulunduğunun maddi delilleri bugün yoktur. Zaviyede bugün bulunan mihrabın sonradan eklendiği gözlenir. Yeterli mimari kanıt olmamakla birlikte kitabenin günümüze tümüyle ulaşmamış namazgâha ait olması mümkündür. Külliyenin ana yapısı zaviyedeki iki kitabeden birincisi yapının ilk inşasından bahseder, 777/1375-76’da El-Hac Lûlû b. ‘Abdullah tarafından yeniden yaptırıldığını belirtir ve vakıflarını sayar; Yûsuf b. Şâdi el-Kayseri olarak usta adını da verir. Zaviyenin yeniden inşası ise ikinci kitabede zikredilen 790/1388’te tamamlanmış olmalıdır. Bu kitabe, dâru’l-huffâza bir bağ vakfedildiğini kaydeder. Kuzey batıdaki kubbeli mekân bu dâru’l-huffâz olmalıdır. 795/1393 tarihli bir mezar taşı bu mekânın bir camiye dönüştürüldüğünü gösterir. Zaviyenin kuzeyinde Ali Baba Türbesi olarak bilinen türbedeki mezar 995/1586 tarihini taşımakla birlikte mimari özellikleri 14. yüzyıl sonlarında yapıldığına işaret eder. Nitekim T. Gökbilgin’in gezi notlarında türbede 782 tarihli bir mezar kitabesi bulunduğu belirtilmiştir. Külliyenin bir diğer yapısı ise bugün sadece büyük ölçüde tahrip olmuş üç duvarı ayakta kalmış hamamıdır. Külliyenin zikredildiği Osmanlı belgeleri bu vakıf kurumunun 19. yüzyıla kadar aktif olduğunu gösterir. Dazya’da arkeolojik verilerle desteklenecek çalışmalar, dönemin kent dışı yapılanmasında zaviyelerin önemli rolüne ışık tutacaktır. Öte yandan, alçı bezemeler doğu ve batı Anadolu’nun sanatsal bağlantılarını aydınlatabilecek veriler sağlamaktadır.
No file

Dates and versions

hal-03423588 , version 1 (10-11-2021)

Identifiers

  • HAL Id : hal-03423588 , version 1

Cite

Maxime Durocher. Ṭāzya : A Fourteenth Century Rural Complex and Its Chronology. Michele Bernardini; Alessandro Taddei. 15th International Congress of Turkish Art, Università di Napoli L’Orientale, pp.263-277, 2018, 978-975-17-4114-1. ⟨hal-03423588⟩
34 View
0 Download

Share

More